Bij oudjaar horen oliebollen. De echte Hollandse oliebollen. Vorig jaar waren mijn vrouw en ik tussen kerst en oud en nieuw enkele dagen bij Berlijn. We wilden het gezin op echte Berliner bollen tracteren die we op 31 december bij de Bäckerei in het dorp konden kopen. Nou ja, we hadden die eigenlijk vooraf moeten bestellen, maar een andere klant wilde er wel enkele voor ons afstaan. Lang leve één Europa.

Het werd een fiasco, alléén echte Hollandse oliebollen bleken te smaken. En daarvoor geven we je hieronder maar liefst drie recepten.

Er zijn drie mogelijke theorieën voor het ontstaan van de oliebol. De eerste gaat ervan uit dat deze door de Bataven en de Friezen als eerste gemaakt is. Zij offerden tussen 26 december en 6 januari voedsel van vette deegwaren aan de Germaanse godin Perchta, zodat het zwaard van deze godin zou uitglijden op hun buiken als zij deze voor straf zou proberen open te snijden.

Het tweede verhaal dat de ronde doet heeft te maken met de vastenperiode. In de middeleeuwen vastten de mensen tussen Sint-Maarten (11 november) en Kerstmis. Dit om de voorraad voedsel te sparen die ze voor de winter hadden aangelegd. Als deze periode van vasten afgelopen was, werd er gefeest, gedronken en gegeten. Oliekoeken waren een belangrijk onderdeel van dit feest. Ze werden gemaakt van houdbare ingrediënten, waren rijk aan vet en calorieën en daardoor een goede brandstof tegen de winterkou.

Heel misschien bestaat er ook een verband tussen het eten van oliebollen nu en het laatmiddeleeuwse gebruik om de armen rond oud en nieuw een plat wafeltje of oliekoek te geven.

In een kookboek uit 1667, ‘de Verstandige Kock’, staat het eerste recept voor een oliebol beschreven. Dit kun je eigenlijk meer een oliekoek noemen, want hij was toen nog plat. Verder, qua ingrediënten en zo, is het duidelijk een voorganger van wat wij tegenwoordig een oliebol noemen.

Hieronder het recept:                                       En hieronder de 'vertaling':

Om oliekoecken te backen Neemt tot 2 pont tarwemeel, 2 pont lange rosijnen (als die schoongewassen zijn, laetse in lauw water wat staen zwellen), een kop van de beste appelen (schilt die en snijtse in heel kleyne stucxkens, de klockhuysen wel uytgedaen), een vierendeel of anderhalf gepelde amandelen, een loot caneel, een vierendeel loots witte gember, een weynigh nagelen (dit wel ondereengestoten), een half kommeken gesmolten boter, een groote lepel gist en niet wel een pintje lauwe soetemelck, want het moet heel dick beslagen zijn, dat het beslagh noch tay om de lepel blijft. En dan alle het andere daerin geroert en soo laten rijsen. Neemt daertoe een mengelen van de beste raepolie, doet daerin een korst broot, een halve appel. Settet op het vuur en laet het uytbranden. Keert het broot en appel altemet om tot het zwart en hart wort. Giet er dan een schootjen schoon water in en laet het dan in de lucht kout worden, en daernaer weder op 't vuur geset, als ghy die wilt gebruyken.

Het best smaken natuurlijk de oliebollen van vroeger, van je grootmoeder. Die kun je ook zelf maken, maar zorg dan dat je er op tijd aan begint. Hieronder het recept.

Recept voor de ouderwetse oma-oliebollen!

Bereiding:

• Laat eerst de krenten en de rozijnen een paar uur wellen in wat lauwwarm water
• Snijd de appelen in kleine blokjes van ongeveer 3 tot 4 cm
• Laat in de tussentijd de krenten en rozijnen even in een zeef uitlekken
• Voeg nu de krenten, rozijnen en appelstukjes samen
• Los de gist op in de lauwe melk
• Doe de bloem in een zeer ruime kom (emmertje) en maak een kuiltje in het midden
• Voeg de boter en suiker toe in dat kuiltje en meng langzaam draaiend de melk door de bloem totdat een mooie gladde massa ontstaat
• Voeg het citroensap en garnituur toe
• Roer het geheel even door elkaar en voeg als laatste het zout toe
• Meng nogmaals even goed door om het zout door het deeg te verdelen
• Laat het geheel nu ca. 30 minuten op een temperatuur van ca. 30 graden rijzen.
  
  Tip van oma!
  Let erop dat de kom groot genoeg is, anders rijst het deeg letterlijk de pan uit! Oma gebruikte dan ook een emmertje en dekte dat af met een schone theedoek en liet het geheel achter de kachel rijzen. Na ongeveer 30 minuten sloeg zij het deeg neer en liet het nogmaals omhoog komen. Daarna werd het geheel nog eens goed doorgeroerd en kon het afbakken beginnen in olie van ongeveer 175 graden. Oma gebruikte dan een natgemaakte juslepel (kan ook heel goed met een ijsbollenschep die even nat gemaakt wordt).
  
• Bak steeds zoveel bollen dat ze nog ruim in de pan zweven
• Laat de oliebollen even uitlekken op een voorverwarmde schaal met wat poedersuiker
• Controleer liefst af en toe of de bollen van binnen gaar zijn (zo niet, dan is de olie te heet of zijn de bollen te groot).

Het kan ook sneller en eenvoudiger!

Benodigd:

1 pak oliebollenmix (bijvoorbeeld van Koopmans)
5 deciliter handwarm water
zonnebloemolie (in frituurpan)
rozijnen

Bereiding:

Doe de oliebollenmix in een beslagkom. Voeg het water toe en kneed tot een glad beslag is onstaan. Voeg de rozijnen toe nadat deze tien minuten hebben geweld in lauw water en kneed het beslag met de rozijnen nogmaals goed door elkaar.
Zet de kom met een theedoek erover voor een uurtje op een plaats waar het niet tocht. Als u handwarm water gebruikt heeft, zal het beslag rijzen tot een dubbele hoeveelheid.

Doe de olie in de frituurpan en laat deze goed heet worden. Doop twee lepels even in de olie en neem een schep beslag. Laat het beslag rustig in de olie glijden en doe niet meer dan zes bollen tegelijk in de pan. Ongeveer twee minuten (afhankelijk van de temperatuur van de olie) aan beide zijden in de olie bakken tot de bollen goudbruin zijn.

Leg de gouden bollen op een schaal.

Bestrooi de bollen met een flinke laag poedersuiker.

Hierboven stond: bakken in (zonnebloem)olie. Let op, dat staat er niet voor niets. Het kan natuurlijk nog eenvoudiger in frituurvet. Nietwaar? En natuurlijk heb je al frituurvet in je frietpan.

Klopt helemaal. Gaat prima. Vooral als je de oliebollen goed warm weet te houden, net als patat. Maar ... als vet afkoelt, dan stolt het. Gevolg: een laagje vet om je oliebol.

Het oog wil ook wat. Eet smakelijk.

Schitterend om naar te kijken, al dat vuurwerk rond het nieuwe jaar. Sommigen klinkt het soms oordovende geluid als muziek in de oren.

Maar elk jaar gebeuren er ook weer ongelukjes en ongelukken mee. Pas op met vuurwerk! Als je je ogen kwijt raakt, dan heeft de DOSgg voor SoftwareBus abonnees nog steeds de BlindenBus. Je moet dan wel een 'braille-regel' hebben en met je vingers kunnen aftasten. Maar als je je vingers kwijt raakt, dan hebben we niets voor je. Om van erger nog maar te zwijgen.

Enne ... denk ook aan de oren van andere aardbewoners. Niet ieder mens of dier is blij met de (onverwachte) harde knallen.

Hieronder een aantal tips om ongelukken te voorkomen:

• Maak zelf NOOIT vuurwerk
• Vuurwerk is geen kinderwerk
• Richt NOOIT vuurwerk op andere mensen (en dieren)
• Doe niet stoer met vuurwerk
• Stop geen vuurwerk ik een fles
• Let op je kleding (nylon is bijvoorbeeld zeer brandbaar)
• Blijf op een veilige afstand van het vuurwerk
• Let op de windrichting
• Kapot vuurwerk NOOIT opnieuw afsteken
• De meeste ongelukken gebeuren op 1 januari; laat oud vuurwerk liggen!

Ging het toch fout?

• Vat iemand vlam? Ga niet rennen, rol over de grond om de vlammen te doven
• Is er een deken in de buurt, gebruik die dan om iemand in te rollen
• Gebruik geen brandzalf, maar koel met lauw, stromend water (minimaal 1 kwartier)
• Bel een ambulance of ga naar de huisarts (neem eventueel afgerukte vingers etc. mee)

Als je van veilig vuurwerk houdt, klik dan HIER om veilig vuurwerk te downloaden. Het kost niets, is absoluut ongevaarlijk en je hoeft er niet de kou voor in. Gewoon met zijn allen om je beeldscherm gaan zitten en het vuurwerk aanschouwen.

Je moet het programma even installeren en je screensaver aanzetten. Genieten maar.

Bovenstaande alinea is voor verzending via HCCnet.
Onderstaande alinea is voor verzending via DOSgg.