Open Sourcing Windows
Deel 2: Aan het werk
In het vorige artikel zijn we nogal diep ingegaan op de achtergronden van OSS, zodat we weten waar we ons mee inlaten. ‘Open Sourcing Windows’  is een speurtocht op zoek naar volwaardige alternatieven voor bestaande ‘gesloten’ software. In dit tweede deel gaan we aan het werk. De software moet worden geïnstalleerd. Hoe zullen we komen met het vervangen van bestaande software met OSS varianten. Wat hebben we eigenlijk nodig om een complete PC met OSS te laten draaien? Is het mogelijk een standaardlijst op te stellen? Vast niet en mocht er iets ontbreken, dan hoor ik dat graag. In dit artikel zullen we programma’s bekijken in de functies Veiligheid, Kantoorapplicaties, Multimedia, Server en Programmeren.

Functie 1: Veiligheid
Bij het aansluiten van een niet beveiligde Windows XP PC moet ik altijd denken aan het engelse spreekwoord: “Like stealing candy from a baby”. Of deze: “As much chance as an icecream in hell”. Open Sourcing Windows begint dus in ieder geval met het maximaal opschroeven van de reguliere beveiliging onder Windows. Eerst de installatie van de beide servicepacks en vervolgens doorwerken met een gebruikersaccount in plaats van een administrator account.  Met SP2 beschikken we direct over een firewall.

De volgende stap is het vervangen van deze firewall door een OSS firewall. NetDefender is hiervoor een goede kandidaat. De website geeft een goede indruk, maar het programma zelf is nog niet klaar voor een Windows eindgebruiker. Het is vooralsnog een ‘geek-tool’. De ontwikkelaar lijkt vooral te praten over VC++, ‘hooks’ en ‘Windows API’s’. Totdat we een betere OSS mogelijkheid hebben houden we het nog maar even bij de Windows firewall.

Achter deze muur installeren we ClamWin. ClamWin is één van de betere OSS projecten en komt met een antivirus oplossing die een redelijke bescherming biedt. Redelijk, want dit antivirusprogramma is nog niet in staat om binnenkomende mail automatisch te controleren. Naast ClamWin kunnen we dan in ieder geval SpamPal installeren. Via SpamPal kunnen we onze binnenkomende berichten uitziften. Dat scheelt een slok op een borrel.

Zijn er mogelijkheden om de veiligheid nog verder op te schroeven? We kijken kort naar twee programma’s, Snort en Ethereal. Met deze pakketten krijgen we de mogelijkheid op een actieve manier ons systeem te bewaken tegen ongewenste indringers. Snort, een intrusion detection programma, helpt ons niet-geautoriseerde pogingen ons systeem binnen te dringen op te vangen. De installatie en het beheer van Snort zijn echter niet eenvoudig. Ethereal biedt als zodanig geen bescherming, maar helpt ons informatie te verzamelen over het dataverkeer in het netwerk. Met dit pakket van vier verschillende programma’s hebben we voldoende mogelijkheden op een actieve wijze de veiligheid van ons systeem in de gaten te houden. Maar, echt solide is het allemaal niet.

Functie 2: Kantoorapplicaties
Achter deze redelijk veilige muren gaan we onze functie Kantoorapplicaties invullen. Centraal in deze functie staat OpenOffice.org. Versie 2 bevindt zich in de afrondende fase en daarmee hebben we zeer volledig OSS office pakket dat de vergelijking met Office 2000 prima kan doorstaan. De echte OSS puristen zouden nu natuurlijk bezwaar kunnen maken tegen OpenOffice.org, omdat de JRE een noodzakelijke neveninstallatie is. Java is gratis, maar (nog) geen open source. In versie 1.1 konden we nog wel wegkomen met een installatie van OpenOffice.org zonder Java, maar dat schijnt in versie 2 niet meer te lukken. De integratie met Java is opgeschroefd. Aan u de keus.

Hoe goed is versie 2? Persoonlijk ben ik weer onder de indruk. Het pakket is stevig opgepoetst en maakt een volwassen en stabiele indruk. In versie 2 vinden we een met Access te vergelijken database-onderdeel, Base. Persoonlijk heb ik Base nog niet kunnen testen, maar de eerste recenties zijn veel belovend.

Naast OpenOffice.org kunnen we AbiWord installeren. Waarom een tweede tekstverwerker? AbiWord is snel, heel snel. ‘Even’ OpenOffice.org opstarten is er niet bij. Daarnaast is AbiWord gewoon goed en prima geschikt voor volwaardige tekstverwerking.

Voor een verdere invulling van deze functie kijken we naar de Mozilla familie. Firefox als OSS webbrowser, Thunderbird als email-/RSS programma en –als één van de jongste kinderen in de familie- Sunbird. Firefox is een prima webbrowser die met een breed pakket aan mogelijke extenties om de functionaliteit uit te breiden. Persoonlijk krijg ik wel het gevoel dat Firefox steeds langzamer opstart. Iets soortgelijks geldt al langer voor Thunderbird in vergelijking met bijvoorbeeld Outlook Express. Desalniettemin zijn het twee paradepaardjes die bij Open Sourcing Windows niet mogen ontbreken. Sunbird is een mooi voorbeeld van de dynamiek van open source ontwikkelingstrajecten. Sunbird is begonnen als Calendar extentie van Mozilla/Firefox en wordt nu doorontwikkeld als zelfstandige complete agendafunctie. Versie 0.2 is beschikbaar.

Ter afronding van deze functie kan een communicatiepakket niet ontbreken. De immens hoge populariteit van MSN onder jongeren kan te lijf worden gegaan met GAIM. GAIM is een instant messaging programma met ondersteuning voor meerdere protocollen (zoals voor MSN en Yahoo). Het programma is strak vormgegeven, maakt het ons niet lastig met reclame’s, maar heeft nog niet de ondersteuning voor onze webcam. Nou ja, of dat nu zo erg is?

Functie 3: Multimedia
Het uitbreiden van onze Open Source Windows computer met multimedia functies is bijna vanzelfsprekend.  De computers zijn er krachtig genoeg voor en het multimediale werk kan dan professioneel worden ingevuld.

We beginnen met fotobewerking en dan zeggen we in OSS wereld, The GIMP. De meest recente versie is opnieuw krachiger en uitgebreider dan zijn voorganger. Eenvoudig? Absoluut niet, maar de ervaren beeldwerker kan zijn/haar hart ophalen.

Verlaten het stilstaande beeld voor het bewegende beeld dan mogen Virtual Dub en VLC niet ontbreken. Virtual Dub levert ons een prima video studio. VLC vind ik –en dat is heel persoonlijk- één van de betere videospelers die geschikt is voor het afspelen van DVD’s. Waarom? Het is een klein programma, vereist weinig systeembronnen en het beschikbaar voor meerdere platforms, zoals het –door mij- geliefde multimedia platform BeOS.

Wat is beeld zonder geluid? Juist: saai. In de geluidshoek vinden we eveneens twee prima OSS programma’s. Audacity is een perfecte en stevige geluidsstudio. Aangevuld met het stijlvolle Zinf is onze multimedia functie vrijwel ingevuld. Bijna, want we moeten onze projecten nog wel kunnen branden op een CD of DVD. Met Burn-at-once zijn we er helemaal klaar voor.

Functie 4: Het ruige werk- de serverfunctie
Een beetje hobbyist draait er zijn/haar hand toch niet meer voor om: het omtoveren van onze PC tot een lokale fileserver, webserver of mailserver.  De OSS liefhebber kan voor Windows een kant en klaar pakket downloaden dat al die functies in één keer meeneemt: XAMPP. XAMPP is een uitermate compleet pakket met Apache als webserver, PHP als scriptaal, MySQL voor een eigen database, FileZilla als FTP server en MercuryMail voor de mailserver. Ingewikkelde installatie? Nou, nee. Gewoon uitpakken naar de eigen XAMPP map op de C-schijf, op het icoontje xampp_start klikken en klaar. Klaar, maar ik zie niks?

De webserver draait al, dus het is nu zaak om Firefox te open en http://127.0.0.1 in te tikken en daar verschijnt dan de webpagina van XAMPP. We kunnen dus in het Nederlands verder en  komen dan in het centrale beheerdersscherm terecht. XAMPP maakt het installeren van de verschillende pakketten heel makkelijk, maar om vanaf hier verder te gaan moet je toch meer weten van PHP, MySQL en Apache om volledige interactieve websites te kunnen bouwen.Nu we het toch over ontwikkeling van websites hebben. NVU mag natuurlijk niet ontbreken op onze PC. NVU (uit te spreken als New View) is een heerlijk pakket voor de ontwikkeling van websites en heeft haar wortels in het Mozilla Project. Installeren is niet nodig. Gewoon uitpakken en dubbelklikken op het NVU icoontje.

Functie 5: Programmeren
Wie open source zegt, zegt toegang tot de broncode en dan is de stap naar zelf programmeren heel snel gezet. Als niet-programmeur kijk ik toch altijd vol bewondering naar die bijna esoterische bezigheid van hoog abstractieniveau. Zelf heb ik het opgegeven na wat stoeiwerk in Basic (lang geleden) en TurboPascal (iets minder lang geleden) en zoek ik de tijd om het weer eens op te pakken.  Nu zijn er meer dan voldoende ontwikkeltools beschikbaar voor een breed pakket aan ontwikkeltalen. Het is dus niet echt doenlijk om hier met suggesties te komen. Een speciale vermelding verdienen het Mono-project, waarmee een open source variant van C# wordt ontwikkeld en het Eclipse-project (een volledig geïntegreerde ontwikkelomgeving). Maar, heren/dames ontwikkelaars, voel je vrij een lijstje te mailen met andere open source ontwikkeltools die draaien onder Windows.

Conclusies
Lopen we de vijf verschillende functies nog even langs, dan valt op hoeveel er werkelijk mogelijk is. Een aantal jaar geleden probeerde ik voor de eerste maal een Open Source Windows PC samen te stellen, maar dat leverde een instabiele PC op met software die ‘niet af’ was. De prestaties waren onder de maat en weken te veel af van mijn reguliere ervaring met ‘gesloten’ software.  De ontwikkelingen zijn gelukkig doorgegaan en we hebben daardoor –ook voor voor de Windows desktop- een breed pakket programma’s die de vergelijking met de ‘gesloten’  varianten prima kan doorstaan. De software is eenvoudig en snel te installeren met nog maar weinig benodigde aanvullende handelingen. Snort en Ethereal hebben Winpcap nodig, GIMP en GAIM GTK+, maar dat is te overzien. Snort vereist een behoorlijke kennis om het draaiende te krijgen, maar we praten dan wel over een ingenieus stukje software. XAMPP levert een compleet serverpakket op, waarvoor je wel zo snel mogelijk zelf de veiligheid moet opschroeven. 

De veiligheidsfunctie is nog aan de zwakke kant. ClamWin kent nog geen realtime scans en dat is met de bestaande gevaren van e-mail virussen een behoorlijk manco. Snort is complex om in te stellen en dat levert een zwakke intrusion detection bescherming op. NetDefender moet nog doorontwikkelen om als firewall bruikbaar te zijn. Bij de kantoorapplicaties verdient de agendafunctie nog wat aandacht. Sunbird ziet er goed uit en is ook gebaseerd op een reeds bestaande extentie voor Mozilla en Firefox. Een 0.2 release is echter nog wel erg jong.

Dat gezegd hebbende overheerst een positieve indruk. De meeste software is volwassen, stabiel en intuïtief goed te gebruiken. De hier besproken pakketten worden ook goed onderhouden, bestaan al jaren en hebben daarmee bewezen de tand des tijds te kunnen doorstaan. Natuurlijk, de hoeveelheid toeters en bellen is een stuk kleiner en in sommige gevallen zijn de bestandsformaten anders. Niet zo vreemd, want –al beseffen we dat niet altijd- verschillende bestandsformaten zijn ‘closed source’ en beschermd (vandaar ook het streven naar ‘open standaarden’).  En al die toeters en bellen? Hoe vaak hebben we die werkelijk nodig. De ontwikkeling van OSS loopt qua functies inderdaad achter bij de commerciële varianten (over de hele breedte gezien), aangezien ontwikkelaars zich vaak laten inspireren door de commerciële pakketten. 

Natuurlijk zal het tijd en energie kosten om van het ene pakket naar het andere over te stappen. Als je veel ervaring hebt met Dreamweaver zal een overstap naar NVU even moeite kosten. Idem voor de overstap van Photoshop naar GIMP. Wie al lekker draait met Office 2003 en al de handige features zal zich met OpenOffice 2 even moeten aanpassen. Toch kom ik nog heel regelmatig gebruikers tegen die nog prima draaien met Windows 98 of Windows ME, voor wie Office 97 nog prima functioneert en die echt geen Dreamweaver nodig hebben voor hun website en al blij zijn met een Davilex of Easydisk pakket. Voor die grote groep gebruikers heeft OSS een heel breed en meer dan voldoende aanbod.

Dit artikel is verschenen in Livre Magazine, juli 2005