Gebruiksaanwijzing CompUsers Discs

Introductie.

De structuur van alle CompUsers discs is gelijk. Sommige discs, zoals de DigiFotoDiscs zijn echter CD-ROM's, terwijl de GigaHits DVD-ROM's zijn en daardoor een veel grotere capaciteit hebben. Vaak hebben de DVD-ROM's twee lagen ('dual-layer') met een totale capaciteit van 8,5 gigabytes.

Eigenlijk is er weinig moeilijks aan het gebruik van de CompUsers discs. Het menu is tamelijk intuïtief. Vooral als je gewend bent om op het internet te surfen.

Het menu opent bij automatisch opstarten onder Windows de Internet Explorer. Een up to date browser is nodig. Beschik je over een oudere of andere niet compatible standaardbrowser, dan moet je echt een nieuwe of andere installeren.

Van Internet Explorer is tenminste versie 7 nodig. Lagere versies ondersteunen geen .png transparante plaatjes, waardoor problemen ontstaan met de kleuren en het contrast van het menu. Oudere versies van Internet Explorer worden nauwelijks nog gebruikt, maar het kan zijn dat je een up to date standaard browser gebruikt zoals Firefox of Google Chrome en je niet meer in gebruik zijnde Internet explorer nog een oude versie is. In dat geval krijg je een foutmelding met de aanwijzing hoe dit op te lossen. In principe is dat het installeren van een nieuwe Internet Explorer versie, hetgeen toch aan te raden is omdat andere toepassingen ook de verouderde en onveilige Internet Explorer kunnen opstarten. Je kunt je Firefox, Google Chrome of andere standaard browser gewoon blijven gebruiken.

Een andere manier om het menu op te starten, is via 'Start.html' in de root van de disc (bijv. door er dubbel op te klikken in de Windows Verkenner). Dit kan onder Windows, Linux en elk ander systeem. Dan opent een venster in je standaard browser. Dit kan iets minder functionaliteit tot gevolg hebben dan het gebruik onder de Internet Explorer (Windows).

De van het scherm

Je beeldscherm is verdeeld in drie vensters. Bovenaan staat de titel van deze disc. Daaronder links een afrolmenu voor de keuze (selectie) van het besturingssysteem met daaronder het menu in de vorm van een 'directory tree'. Het grootste venster rechts daarvan is voor de gegevens, meestal de 'Preview' van een programma. Boven dit venster staan een aantal knoppen (pictogrammen) voor diverse functies.

Het titelvenster (bovenaan)

Door op het logo van Compusers te klikken, maakt je systeem verbinding met Internet en kom je op onze startpagina.

De rij pictogrammen bovenaan hebben de volgende functies:

Home. Je krijgt dan alles weer te zien zoals het was toen je deze disc opstartte.

Ga terug naar het vorige scherm.

Ga naar het volgende scherm.

Zoeken. Daarmee start je de zoekmachine.

Schrijf ons. Je stuurt een bericht aan het team dat deze disc samenstelde.

Internet. Je systeem gaat verbinding zoeken met onze homepage.

Ga naar de CompUsers eShop, ook op internet.

Help. Daarmee roep je deze pagina op in een afzonderlijk venster.

Sluit af.

Het menu (links)

Het linker afrol bied je keuze tussen alle besturingssystemen of één specifiek besturingssysteem. Het menu in het linker venster laat dan alleen die software zien die overeenstemt met je keuze.

Alle software op deze disc is verdeeld in hoofdgroepen en subgroepen. Door in het menu op een pictogram  te klikken open je een groep of subgroep en door weer op dat pictogram te klikken, (het is dan veranderd in ), sluit je die groep of subgroep weer. Door deze overzichtelijke indeling kun je snel door deze disc bladeren. Het menu volgt overigens dezelfde structuur als de Verkenner van Windows of de overeenkomstige structuur onder andere besturingssystemen zoals Linux.

Het informatievenster (rechts)

Als je in het menu een keuze hebt gemaakt, verschijnt in het rechter venster rmatie over het gekozen programma. Wij noemen dat een 'Preview'. Je vindt daar behalve een beschrijving van het programma de volgende gegevens:

• Bovenaan de titel van het programma
• Links een beschrijving met veelal bovenaan een korte Nederlandse samenvatting en verder de beschrijving in de oorspronkelijke taal van het programma. Dat zal in veel gevallen Engels zijn.
• Rechts een tabel met een aantal standaardgegevens van het programma, met daaronder drie knoppen:

	Klik hier om het rechter venster af te drukken; ga terug met . .
	Klik hier om in de map van het pakket te kijken; ga terug met .
	Klik hier om het pakket te installeren. In sommige gevallen krijg je aanwijzingen hoe je op een andere wijze te werk moet gaan. Zie de paragrafen "Installeren van..."

Installeren van Software

Linux kent verschillende pakketformaten. Je kunt ze herkennen aan de extensie van de naam van het pakket. In de GigaHits zul je voornamelijk de volgende formaten aantreffen:

• Debian pakketten met extensie deb. Deze zijn voor Linux distributies Debian, Ubuntu, Mint en afgeleide distributies.
• RPM pakketten met extensie rpm. Deze zijn voor Linux distributies Fedora, openSUSE, Mandriva, PCLinuxOS en afgeleide distributies.
• Zogenaamde tarballs (een gearchiveerd en gecomprimeerd pakket) met extensie tar.gz, tar.bz2 of ook wel eens tgz, of een zip bestand (een gecomprimeerd pakket) met extensie zip. Deze zijn geschikt voor elke normale Linux distributie. ("Tar" is de afkorting van "tape archive", maar ook het Engelse woord voor teer.)

Als een Debian pakket beschikbaar is krijg je de mogelijkheid het te installeren door op de "Install" knop te klikken. Afhankelijk van de instellingen van je browser kan er één van drie dingen gebeuren:

• Het pakket wordt geopend met de package manager gdebi (gdebi-gtk voor de Gnome en Xfce desktops, gdebi-kde voor de KDE desktop). Van daar uit kun je het pakket installeren. Gdebi zorgt ervoor dat eventueel benodigde extra pakketten van de softwarebronnen van je distributie worden gedownload en ook geïnstalleerd.
• De browser slaat het pakket op in een op te geven of van te voren ingestelde map op je harde schijf. Je kunt het pakket dan met de package manager gdebi vanuit de file manager (bijvoorbeeld Nautilus of de Gnome Commander) installeren door er op te dubbelklikken.
• De browser geeft je de keus tussen openen met de package manager of opslaan in een map op je harde schijf. Dit is de standaard instelling.

Als er geen Debian pakket is zal deze Help pagina verschijnen als je op de "Install" knop klikt. In dat geval, of als je een distributie hebt waarvoor Debian pakketten niet geschikt zijn (zoals openSUSE, Fedora, Mandriva en PCLinuxOS) klik je op de knop "Lijst" om te zien wat voor pakketten er beschikbaar zijn.

Een tarball of zip bestand is geschikt voor elke normale Linux distributie. Je kunt hem het best naar je harde schijf kopiëren en hem daar uitpakken. Soms bevat zo'n pakket een map die je naar elke gewenste plaats kunt uitpakken, bijvoorbeeld naar /opt. Het programma start je vanuit die map. Zo gaat het bijvoorbeeld bij Firefox en Thunderbird. Wil je een icoontje op je bureaublad en/of een verwijzing in je menu dan zul je die zelf moeten maken. Het gebeurt ook wel dat er een installatieprogramma is, vaak in de vorm van een script (met extensie sh), maar ook wel in binaire vorm (met extensie bin). Maak het uitvoerbaar en voer het uit als root om het programma te installeren. Ook kan in een apart bestandje, bijvoorbeeld met de naam readme, beschreven staan hoe je het programma moet installeren. Volg die aanwijzingen dan op.

Als je een RPM distributie hebt heb je meer aan een geschikt RPM pakket. In tegenstelling tot de situatie bij Debian is een RPM pakket voor de ene distributie vaak niet geschikt voor een andere distributie. Daarom worden heel vaak RPM pakketten voor enkele standaard RPM distributies aangeboden, met name voor Fedora en openSUSE, soms ook voor Mandriva en andere. Kijk welke voor jou distributie bedoeld is en installeer die. Door er op te dubbelklikken kunnen er afhankelijk van je browserinstellingen weer drie dingen gebeuren, net als bij Debian pakketten. Alleen de package manager is natuurlijk een andere. Als er voor jouw distrbutie geen RPM pakket is ben je aangewezen op een algemeen toepasbaar pakket zoals een tarball of een zip bestand.

Zowel Debian als RPM pakketten worden door de leverancier ook nog al eens voor verschillende nog gangbare versies van een distributie aangeboden. Op de GigaHits nemen we alleen de pakketten voor de meest recente versies op. Als je een oudere versie hebt zul je het geschikte pakket zelf even van zijn homesite moeten downloaden.

Tot slot: heel veel software is al beschikbaar via de softwarebronnen van je distributie. Die kun je gewoon met de package manager van je distributie installeren. Installeer bij voorkeur alleen van de GigaHits als het programma niet in de softwarebronnen voorkomt, of als het een nieuwere versie van het programma is dan door de distributie wordt geleverd.

Installeren van Software.

Bij gebruik van Internet Explorer

Gebruik de knop "Install". Je krijgt de vraag of je het programma wilt uitvoeren of opslaan. Kies altijd voor 'Uitvoeren'. Daarna kan Windows nog verdere vragen stellen in verband met de veiligheid. Internet Explorer is namelijk beveiligd voor het uitvoeren van programma's, om het opstarten van schadelijke programma's vanaf Internet te voorkomen.

Als daardoor je uitpakprogramma, een programma zoals WinZip, wordt gestart, pak dan alle bestanden uit in een tijdelijke map. Let op! Onder Windows Millennium en Windows XP negeert Internet Explorer de koppeling met je uitpakker en opent het archief als 'gecomprimeerde map'. Klik met de rechter muisknop op een lege plaats in de map en kies voor 'Alles uitpakken...'.

Alternatieve methode van installeren is ook die welke hieronder wordt beschreven voor andere browsers.

Internet Explorer en (semi)automatisch opstarten

Als de disc (semi)automatisch werd opgestart door Windows, dan wordt Internet Explorer in een speciale modus opgestart en kunnen de gebruikelijke comtrole-vragen achterwege blijven. Het programma wordt dan dus uitgevoerd zoals in de Verkenner het geval zou zijn. Dit beïnvloedt de veiligheid van je systeem niet nadelig; het geldt namelijk uitsluitend voor deze disc en alleen programma's die op deze disc staan, worden zonder verdere vragen uitgevoerd.

Andere browsers

Ook bij andere browsers kun je een programma opstarten (installeren) door op de 'Install'-knop te klikken. Het kan zijn dat de veiligheid zo streng is ingesteld, dat je een programma eerst op de harde schijf moet opslaan en vandaar moet worden opgestart.

Als de browser niet toe staat dat een programma vanuit de browser wordt gestart, gebruik dan niet de knop 'Install' maar de knop 'Lijst'. Als er alleen een installer (*.EXE of *.MSI) te zien is, kopieer die dan naar de harde schijf en start de installer. Doe het zelfde met archiefbestanden.

Gebruik en installatie van Software.

In het menu van de besturingssystemen vind je ook Java. Toch is Java geen besturingssysteem. Het is een door Sun ontwikkelde virtuele omgeving die het mogelijk maakt dezelfde software onder allerlei verschillende echte besturingssystemen op allerlei verschillende computers te draaien. Het wordt daarom wel een multiplatform omgeving genoemd. Java-programma's draaien niet alleen onder Windows en MacOS, maar ook onder Linux en OS/2, en niet alleen op PC's en Macs, maar ook op onder meer mobiele telefoons en PDA's. Om dat voor elkaar te krijgen, maken ze gebruik van een Java Virtual Machine (JVM) die hun opdrachten vertaalt naar een vorm die het besturingssysteem begrijpt. Een JVM wordt ook wel JRE (Java Runtime Engine) genoemd.

Er zijn JVM's voor allerlei mogelijke besturingssystemen. Apple levert in MacOS X zijn eigen versie van Java. Ook Linux gebruikers hebben het gemakkelijk: ze kunnen de JVM gewoon met de package manager van hun distributie installeren. Windows gebruikers gaan naar de Java website en downloaden het pakket vandaar. Het is handig om de nieuwste versie te hebben omdat de nieuwste Java software niet altijd ook op oudere versie van de JVM draait. Er is Java software in de vorm van applicaties, en in de vorm van applets. Applets hebben naast de JVM een web browser nodig om in te draaien, terwijl applicaties op zich zelf staan. Op onze discs tref je vrijwel alleen applicaties aan.

Java applicaties worden normaliter verspreid als pakketten met de naamsextensie jar. Jar staat voor "Java ARchive" (om te onthouden: jar is tevens het Engelse woord voor pot of kruik). Het zijn in zip-formaat gecomprimeerde pakketten die uitvoerbaar zijn gemaakt door er de nodige informatie voor de JVM in op te nemen. De JVM moet namelijk weten wat de te starten main class is. Installatie van zo'n pakket is simpel: zet het archief in een geschikte directory. De applicatie kun je dan starten door de opdracht

java -jar foo.jar

te geven, waarin je voor "foo" de naam van de applicatie in moet vullen. Hierbij is aangenomen dat het java-programma in het PATH van uitvoerbare programma's staat, anders moet je niet alleen zijn naam maar ook zijn directory opgeven. Voor Windows wordt meestal wel een installer geleverd die het pakket installeert, de applicatie opneemt in het startmenu en indien gewenst een icoontje op de desktop zet.

Een jar-file bevat lang niet altijd alles in één. Vaak worden verzamelingen van voor de applicatie benodigde Java klassen (classes) in afzonderlijke Java archieven opgenomen. Het applicatie-archief bevat dan informatie voor de JVM over de plaats waar deze klassen te vinden zijn, het zgn. class path. Alle benodigde archieven worden dan bij elkaar in een pakket met een geschikt formaat opgenomen. Dat kan een gecomprimeerde zip file zijn, of een tarball, of een Windows installer, of een Linux RPM pakket. Deze moeten op de voor die pakketten gebruikelijke wijze worden geinstalleerd.